Rola sztucznej inteligencji (ang. AI – Artificial Intelligence) w służbie zdrowia

Napisane przez: Monika W dniu:

Jak wynika z przeglądu systemowego opublikowanego w Annals of Internal Medicine, oceniającego przestrzeganie zaleceń lekarskich, stwierdzono, że około połowa leków przepisywanych na choroby przewlekłe nie jest spożywana zgodnie z zaleceniami lekarza i około 20-30% recept nigdy nie są wykupywane. To nieprzestrzeganie zaleceń co roku powoduje ponad 125 000 zgonów, a także zwiększa liczbę wizyt na oddziałach ratunkowych i hospitalizacji, co kosztuje amerykański system opieki zdrowotnej od 100 do 300 miliardów dolarów

sztuczna inteligencja

Badania przeprowadzone w 2011 r. wykazały, że stopień przestrzegania zaleceń lekarskich jest różny w różnych krajach i tak na przykładzie nadciśnienia tętniczego, nie realizowało zaleceń: w Walii – 38,1%, w Anglii – 41,5%, w Polsce – 57,6%, na Węgrzech – 70,3% pacjentów.4 Niestety na chwilę obecną nie znamy podobnych wyliczeń jeśli chodzi o koszt dla systemu finansowania służby zdrowia dla naszego kraju.

Badania wskazują także, iż odsetek osób przyjmujących leki zgodnie z zaleceniami lekarza maleje wraz z upływem czasu, natomiast pacjenci stosujący farmakologiczne zalecenia lekarza wykazują większą dbałość o właściwy styl życia (dietę, aktywność fizyczną czy regularne badania profilaktyczne).

Przyczyny niestosowania się do leków przepisanych przez lekarzy to między innymi:

 1.       Brak wystarczającej wiedzy na temat działania leku i jego znaczenia dla procesu leczenia

       2.       Strach przed skutkami ubocznymi

       3.       Brak natychmiastowego efektu fizjologicznego w przypadku niestosowania leku

       4.       Niedogodność związana z trzymaniem się skomplikowanego harmonogramu dawkowania oraz stosowanie wielu rodzajów leków i preparatów wspomagających.      

       5.       Przystępność cenowa zapisanych leków i dostęp do leku w najbliższej aptece

       6.       Rosnąca presja społeczna, aby robić odchodzić od leczenia farmakologicznego na rzecz terapii naturalnych

Firmy farmaceutyczne w przeszłości korzystały z wsparcia człowieka (w tym pielęgniarek, farmaceutów itp.) w celu poprawy przestrzegania zaleceń. Metody te, chociaż skuteczne, były bardzo kosztowne, ograniczając w ten sposób zasięg i możliwości wspierania pacjentów.

Przypomnienia telefoniczne, poprzez wiadomości SMS (tekstowe) czy pager, również okazały się w pewnym stopniu skutecznym rozwiązaniem, ale ze względu na ogólność działania oraz braku możliwości personalizacji nie zapewniały, że ​​przypomnienie zakończy się przyjęciem leku.

Aby rozwiązać te problemy, poszukuje się obecnie kreatywnych rozwiązań wykorzystujących sztuczną inteligencję (AI) i uczenie maszynowe (ML) w celu zwiększenia przestrzegania zaleceń przez pacjentów.

Oto niektóre z rozwiązań, które przyniosły rezultaty w tej dziedzinie:

·         Chatboty: konwersacyjna sztuczna inteligencja koncentrująca się na przestrzeganiu zaleceń lekarskich może stworzyć spersonalizowany profil pacjenta i współpracować z nim, aby pomóc im w codziennym stosowaniu leków. Pomaga również w odpowiadaniu na pytania pacjentów dotyczące leku i ich zrozumieniu, a także omawia przyczyny ich nieprzestrzegania.

·         Tabletki z bioczujnikami: tabletki te zawierają bezpieczne do spożycia, wbudowane w lek bioczujniki, które po spożyciu rozpuszczają się w organizmie i wysyłają sygnał do pacjenta i lekarza poprzez aplikację zainstalowaną na smartfonie za pośrednictwem technologii Bluetooth z wbudowanego w naklejany plaster czujnika. FDA zatwierdziła jeden taki lek, Abilify MyCite, w listopadzie 2017 r. MINUSY: Ta metoda śledzi jedynie stosowanie leku i nie wysyła pacjentom żadnych przypomnień. Ciekawe informacje dot. tej technologii: LINK DO YOUTUBE

·         Czujniki wbudowane w opaski na nadgarstek: wyjątkowy ruch podczas wyjmowania leku z opakowania i spożywania go można śledzić i pomagać w ocenie przestrzegania zaleceń lekarskich. Jest to nieinwazyjna metoda monitorowania i poprawy przestrzegania zaleceń, polegająca na wysyłaniu przypomnień do pacjentów, gdy nie zażyli oni leku w przepisanym czasie.

·         Gry: Zarządzanie chorobą i jej skutkami ubocznymi każdego dnia może stać się uciążliwe, szczególnie w przypadku chorób przewlekłych. Połączenie przyjmowania leków z grami może dodać element zaangażowania i sprawić, że rutynowe zadania będą mniej nudne. Takie aplikacje oparte na grach mają na celu zaszczepienie zmiany w zachowaniu pacjentów, nagradzając ich za przestrzeganie zaleceń, a tym samym pozytywnie wzmacniać właściwe zachowania. Na przykład Korzystając z aplikacji Mango Health, pacjenci mogą zarabiać walutę w grze, przestrzegając harmonogramu leczenia i przechodzą na wyższy poziom, dzięki czemu mogą odblokować prawdziwe nagrody. Monitory stężenia glukozy we krwi DIDGET firmy Bayer, które są używane głównie przez dzieci, można łączyć z konsolami do gier Nintendo i nagradzać pacjentów za dobre nawyki testowe, które można wymienić na nowe postacie lub kostiumy w grach.

·         Aplikacje: Obecnie dostępnych jest wiele aplikacji na systemy Apple (iOS) i Android, które pomagają w poprawie przestrzegania zaleceń terapeutycznych przez pacjentów. Te aplikacje obejmują takie funkcje, jak:

o   alarmy dotyczące czasu i dawki

o   śledzenie spożycia leków

o   przypomnienia o uzupełnieniu i

o   informacje o przechowywaniu (leku).

Niektóre aplikacje mogą również nagrywać na żywo pacjentów przyjmujących leki, aby potwierdzić, że przyjmowali je prawidłowo.

·         Inteligentne opakowania leków: dostępne są już na rynkach dozowniki tabletek, w których użytkownicy mogą wprowadzać dawki i czas przyjmowania leków oraz synchronizować urządzenie z aplikacją na smartfonie. Urządzenie dozuje wymaganą dawkę we wstępnie określonym czasie, jednocześnie wysyłając sygnał audio / wizualny, aby przyciągnąć uwagę pacjenta. Posiada również funkcję ostrzegania opiekuna / lekarza, gdy pacjent przegapi dawkę. Inteligentne butelki mogą śledzić, czy pacjent przyjął lek za pomocą czujników w nakrętce, które wykrywają, kiedy butelka jest otwarta, oraz poprzez wagę pozostałych tabletek. Dostępne są również zaawansowane technologicznie wersje opakowań blistrowych, które działają zgodnie z tą samą zasadą śledzenia, kiedy lek jest wyjmowany z blistra. Wadą inteligentnego opakowania jest to, że technologia ta może śledzić, kiedy lek jest wyjmowany z opakowania, ale nie czy został skonsumowany.

Sztuczna Inteligencja (AI) i Uczenie Maszynowe (ML) można również wykorzystać do przewidywania zachowań pacjentów z wysokim ryzykiem nieprzestrzegania zaleceń. Wiadomo, że pewne czynniki wpływają na przestrzeganie zaleceń, takich jak miejsce zamieszkania, diagnoza, złożoność schematu dawkowania, status zatrudnienia, wiek pacjenta, płeć i koszt leków.

Oczywiście głównym zastrzeżeniem w stosunku do nowych technologii jest to, że aby jakikolwiek środek mający na celu poprawę przestrzegania zaleceń terapeutycznych był skuteczny, pacjent musi być zainteresowany i zmotywowany. Dopóki to nie zostanie osiągnięte, bez względu na technologię nie będzie w stanie zmusić pacjenta do przyjęcia leku.

Sieć wsparcia odgrywa kluczową rolę i należy ją wykorzystać, zwłaszcza w przypadku chorób przewlekłych, aby zapewnić, że pacjent będzie przestrzegał zaleceń. W przypadku młodszych pacjentów analiza mediów społecznościowych może dostarczyć ważnych informacji na temat zachowania pacjentów.

Korzystanie z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji to kolejny logiczny krok w zapewnieniu holistycznej opieki zdrowotnej. Wykorzystanie sztucznej inteligencji do zwiększenia przestrzegania zaleceń może zmniejszyć niepotrzebne obciążenie systemu opieki zdrowotnej, poprawić wyniki pacjentów oraz zwiększyć wiarygodność danych z badań klinicznych.

 

Przypisy:

1 Viswanathan M, Golin CE, Jones CD, et al. Interventions to Improve Adherence to Self-administered Medications for Chronic Diseases in the United States: A Systematic Review. Ann Intern Med, December 2012. Available at https://annals.org/aim/fullarticle/1357338/interventions-improve-adherence-self-administered-medications-chronic-diseases-united-states

2 Fadhil A, A Conversational Interface to Improve Medication Adherence: Towards AI Support in Patient's Treatment, ResearchGate, March 2018, Available at https://www.researchgate.net/publication/324055736_A_Conversational_Interface_to_Improve_Medication_Adherence_Towards_AI_Support_in_Patient's_Treatment

3 Groove Health website. Accessed in February 2020, Available at https://www.groovehealthrx.com/

4 Dane statystyczne z badania realizowanego w 16 krajach UE, wyniki przedstawiono na forum Parlamentu Europejskiego w grudniu 2011 r. Koordynatorem badań był Uniwersytet Medyczny w Łodzi.

Niedziela Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Październik Listopad Grudzień